Resmi, yarı resmi kurumların zamları adeta zam çılgınlığına dönüşürken, vatandaş ne yapacağını şaşırdı. Belediyelerin başta su olmak üzere, dar gelirlilerin temel ihtiyacı olarak nitelendirilen ekmeğe yeni yılda yapılan iki zam sabırları taşırdı. Besaş, yeni yıla merhaba dediğimiz ilk gün, 1.25'ten sattığı beyaz ekmeği 1. 50 TL olduğunu duyurdu.
Hatırlanacağı gibi 2019 yılında yerel seçimlerin ardından çaydan şekere, sudan elektriğe, doğal gazdan motorine kadar pek çok ürüne zam gelmişti. Bunun yanı elektrik, su ve doğal gaza daha sonra yeniden zam yapılmıştı. Ayrıca yurt dışı çıkış harcı, müze giriş ücretleri de zamlanmıştı. 2020’ye merhaba dediğimiz ilk günlerde pasaport harçlarına yüzde 23, ehliyete 22. 28, motorlu taşıtlar vergisine yüzde 12, trafik cezalarına ise yüzde 23’e varan zam geldi.
BEYAZ PEYNİR ALTINLA YARIŞTI
Üretici tarafında ise artan maliyetlerin altından kalkamayan çiftçi, süt hayvanlarını kesime gönderdiği için süt üretimi sürekli azalıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nın son açıkladığı Eylül 2019 verilerine göre, toplanan inek sütü miktarı eylülde bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7.3 azalarak 730 bin 516 tona geriledi. Buna bağlı olarak beyaz peynir 2019’da yüzde 80 oranında zamlandı.
KIRMIZI ET HAYAL OLDU
Hayvancılıkta yapılan yanlış politikalar kırmızın et fiyatlarındaki artışı beraberinde getirmeye devam ediyor. Et ve Süt Kurumu verilerine göre, kuzu karkasın kilosu, asgari ücretin 1050 Avro olduğu İspanya’da 29.82 TL (4.58 Avro), asgari ücretin 1489 Avro olduğu İngiltere’de 28.19 TL (4.33 Avro) iken, asgari ücretin 318.2 Avro olduğu Türkiye’de ise 41 TL. Ortalama saatlik ücretin 23 dolara kadar çıktığı ABD’de sığır karkasın kilosu 22.26 TL (3.42 Avro) iken, Türkiye’de dana karkasın kilosu 30.35 TL. Ortaya çıkan bu tabloya göre, Türk halkının yüzde 40’ı Kurban bayramında sofrasında kırmızı etle tanışabiliyor.
KURUYEMİŞ FIRLADI
Üretimin azalması ve dövizdeki dalgalanmaların etkisiyle kuruyemiş fiyatları son bir yılda yüzde 50-90 arasında zamlandı, geçen sene en çok zamlanan ürün yüzde 90 artışla kilosu 19 TL’ye çıkan yerfıstığı oldu. Bu ürünün stokları sezondan önce bitti, az kalan ürün değerlendi. Antepfıstığının perakende fiyatları geçen seneye göre, yüzde 50-60 zamlanarak 110 TL’ye yükseldi. Antepfıstığı üretimi, “yok yılından” dolayı düşük geldi. Bir önceki yılın rekoltesinin yarısı kadar üretim miktarı bekleniyorken ancak dörtte biri yakalandı. İthal kuruyemişler de geçen seneki yüzde 40’lık zammın ardından ekimde yüzde 10 arttı. İç cevizin kilosu 80-90 TL’ye, iç badem 90-110 TL’ye çıktı.
