Türkiye'nin de 50 milyon doz sipariş ettiği koronavirüs aşısını üreten Çinli Sinovac firmasının geçmişte pek çok rüşvet olayına karıştığı ortaya çıktı. Çinli aşı üreticisi Sinovac Biotech, ürünlerini pazara sunmada başarılı bir şirket olarak biliniyor. Sinovac 2003’te SARS aşısının klinik denemelerine ilk başlayan şirketti. 2009’da domuz gribi aşısını ilk geliştiren şirket oldular. KORONAVİRÜS AŞISINI İLK BULAN ŞİRKETLERDEN 2019’un sonlarında Çin’de ortaya çıkan ve tüm dünyayı saran yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını için de aşıyı ilk bulan şirketlerden biri yine Sinovac Biotech oldu. Washington Post'un haberine göre şirket, gelişmekte olan ülkeler statüsündeki Türkiye, Brezilya, Endonezya gibi ülkelere aşısını satmaya hazırlanıyor. Hatta satışlar için ön protokoller imzalandı bile. ABD ve Almanya’da geliştirilen aşıların aksine ev buzdolaplarının sağladığı soğutma koşullarında saklanabilen aşı, Türkiye gibi ülkeler için tercih sebebi oldu. TÜRKİYE'DEN 50 MİLYON DOZ SİPARİŞ Sinovac, geliştirdiği bu aşıya Coronavac adını verdi. Türkiye’de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Coronavac için Türkiye’nin Çin ile 50 milyon dozluk bir anlaşmaya vardığını açıkladı. Bakanın ilk açıklamalarına göre bu aşılar, 11 Aralık’tan itibaren Türkiye’ye gelmeye ve uygulanmaya başlayacaktı. Ancak başlangıç tarihi şimdi biraz ileriye atılmış gibi görünüyor. Coronavac aşısını geliştiren Sinovac Biotech şirketinin üzerinde ise kara bulutlar dolaşıyor. BİRÇOK DEFA RÜŞVET VERMİŞLER Washington Post, mahkeme kayıtlarına dayanarak, Sinovac Biotech’in CEO’sunun Çin’in ilaç düzenleme ve onaylama kurumuna geçmişteki aşı onayları için birçok kez rüşvet verdiğini yazdı. Sinovac şirketi, dosyalarda, savcılarla işbirliği yaptığını ve suçlanmadığını söyleyerek CEO’sunun dahil olduğu rüşvet davasını kabul etmişti. RÜŞVET SUÇLAMALARINI KABUL ETTİLER Mahkeme kararlarına göre, 2015-2018 yılları arasında Çin mahkemelerinde en az 20 yetkili ve hastane çalışanı Sinovac çalışanlarından rüşvet aldığını itiraf etti. Yang soyadlı bir Sinovac satış görevlisi, 2017’de güneydeki Guangdong eyaletinde, “Aşı endüstrisinde, aşılarımızı kullanmaya teşvik etmek için genellikle sorumlu kişiye bir komisyon veririz” demişti. Yang, 2011’den 2015’e kadar 5 bin 351 doz Hepatit A aşısı satın alan hastanenin çalışanlarından birine ödül olarak “her zamanki nakit zarflarla” 2 bin 441 dolar komisyon verdiğini itiraf etti. ETKİNLİK VERİLERİ DE YAYINLANMADI Sinovac henüz etkinlik verilerini yayımlamadı, bu da geliştirdiği aşının koruma düzeyini belirsizleştiriyor. Rakip Moderna ve Pfizer aşılarının yüzde 90’dan fazla etkili olduğu kesinleşmişti. HEM PAHALI HEM 'ÇİN MALI' Salgınla savaşta Türkiye’nin 50 milyon dozluk Çin aşısı siparişi güvenilirlik tartışmalarını hararetlendirdi. İki büyük aşı üretici şirketinden birine iki yıl önce ‘düşük standart’ cezası kesilen Çin’in geliştirdiği ‘CoronaVac’ın sonuçlarına ilişkin net veri ortaya konmadı. Testlerin Körfez ülkeleri, Endonezya, Kuzey Kore gibi ülkelerde yapılması ve ekim ayında bir kişinin ölümü nedeniyle deneylerin askıya alınması da soru işaretlerini artırdı. UĞUR HOCANIN AŞISI İÇİN ANLAŞMA YAPILSIN Prof Dr. Mehmet Ceyhan “Çalışmalar tam sonuçlanmadı. Etkinliğiyle ilgili fazla veri yok” dedi. Çin aşısı dışındaki seçeneklerin eczanede satışının ise muhafaza şartları nedeniyle mümkün olmadığını belirtti. Fiyatı yüksek Çin aşısına alternatif oluşturulması gerektiği belirtildi. ‘Türk doktor başarısı’ diye alkışlanan Türkiye’de de denemeleri yapılan yüksek başarılı BionTech aşısıyla ilgili anlaşma yapılmaması eleştiri konusu oldu.